Bel Kayması
Omurgayı meydana getiren omur kemikleri sağlıklı bir bedende düzen içindedir; her omurun kenarı bir önceki ile aynı hizadadır. Omurlar arasında yer alan disk ve faset eklemler ise hem esneklik ve düzenli dizilimin koruyucusudur hem de omurgaya hareket kabiliyeti kazandırır. Omurlardan birinin öne ya da arkaya kayması bel kayması olarak adlandırılır ve bu durum günlük hayatta kişiyi zorlar; çeşitli sağlık sorunlarına neden olur. Bu nedenle erken teşhis edilip tedaviye başlanması önemlidir.
Bel Kayması Nedir?
Tıptaki adı spondilolistezis olan bel kayması, yaşlanma, yıpranma, darbe gibi etkilerle omurlardan birinin öne ya da arkaya kayması sonucu ortaya çıkar. Bu kayma nedeniyle omurların arasındaki dokular, omurilik ve sinirleri sıkıştırarak bel başta olmak üzere bacaklarda, kalçada, ayak parmaklarında ağrı, uyuşma, karıncalanma ve yanma gibi yakınmalara neden olur. Genellikle çocuklarda ve yaşlılarda meydana gelen bel kayması doğuştan ya da sonradan oluşabilir.
Bel Kayması Tipleri
Bel kayması 4 farklı tipte değerlendirilir.Bunlar;
• Konjenital bel kayması: Doğuştan olan bu tip bel kayması gelişim bozukluğuna bağlı gelişir. Tüm bel kayması vakalarının yüzde 5’ini oluşturur. Ağrılar ergenlik çağında şiddetli iken yetişkinlikte büyük problem yaratmayabilir. Şiddetli vakalarda ise ağrının yanı sıra felç, idrar kaçırma gibi şikayetler ortaya çıkabilir.
• Dejeneratif bel kayması: Bağ dokularında yaş nedeniyle meydana gelen dejenerasyon sonucu oluşur. Genellikle 40 yaş üstü kişilerde görülür. Semptomları bel ve bacak ağrıları, bacaklarda his azalması, güçsüzlük, yürümede zorlanma, bel eğiminin artması şeklinde sıralanabilir. Ayakta dururken ve yürürken şikayetlerin şiddeti de artar.
• Travmatik bel kayması: Düşme, darbe alma gibi kazalar sonucu oluşur. Sorunun kaynağı disk yapısının darbe sonucu bozulması ya da faset eklemin travma sonucu parçalanması (faset artrozu) olabilir. Akut gelişen bu tip bel kayması; ağrı, ayakta durmada güçlük, hareket edememe gibi yakınmalara neden olur.
• Spondilolizis: Bele aşırı yüklenme sonucu oluşan ve stres kırığı olarak adlandırılan bu tip bel kaymasında genellikle üstteki omur aşağıya kayar. Bel ve kalçada ağrı ile karakterize olan spondilolizis yürüme güçlüğü, kaslarda gerilme hissi gibi şikayetlere neden olabilir.
Bel Kaymasında Tanı Ve Tedavi Planı
Bel kayması şüphesi olanlar öncelikle uzman bir doktordan yardım almalı ve şikayetlerini detaylı şekilde anlatmalıdır. Teşhis için muayene, MR ve hareketli grafi yeterli olmaktadır. MR sorunun nerede olduğunu ve kaymanın derecesini göstermesi açısından önemli bir tanı yöntemidir. Sorunun kaynağına ve şiddetine göre tedavi planlanır. Bazı vakalar için istirahat, bel ve sırt kaslarını güçlendirici egzersizler, bel korsesi, aktivitelerin sınırlandırılması şikayetleri giderirken bazıları fizik tedavi birimine yönlendirilir. Bu süreçte ilaç kullanımı şikayetlerin giderilmesine katkı sağlayabilir. Tüm bunların yetersiz kaldığı durumlarda ise cerrahi seçenek tercih edilir.
Bel Kayması Ameliyatı
Şikayete konu olan sinirlerin rahatlatılması için omurların sabitlenmesi amacıyla yapılan bel kayması ameliyatı;
– Medikal olanakların ağrı ve şikayetleri dindirmekte yetersiz kalması,
– Yürümekte zorlanma başlaması,
– Bağırsak ve mesane fonksiyonlarında bozulmalar,
– Sinir sisteminde deformasyon oluşması durumlarında kaçınılmazdır.
Operasyonda kayan omurlar medikal vidalar/platin yardımıyla yeniden düz bir forma kavuşturulur ve sabitlenir. Hasta 1 günlük müşahedenin ardından taburcu edilir. Ameliyat sonrasında hastaya fizyoterapi desteği sağlanarak iyileşme süreci hızlandırılır. Hasta 3 hafta içinde normal hayatına dönebilir. İyileşme süreci en fazla 6 ayda tamamlanır. Operasyon sonrasında oturma ve kalkma sırasında ani hareketlerden kaçınılmalıdır. Ağır ve yorucu egzersizlerden de bir süre uzak durulmalıdır.
Bel Kayması Ameliyatının Riskleri
Her cerrahi operasyonda olduğu gibi bel kayması ameliyatında da enfeksiyon riski vardır. Ayrıca omurların sabitlenmesinde kullanılacak olan platin, nadir de olsa vücutta yan etki oluşturabilmektedir. Bu iki risk takip edilmelidir. Bel kayması ameliyatında en ciddi risk sabitlemede kullanılacak olan vidanın sinirlere temas etmesi ve hastada kalıcı felce neden olabilmesidir. Ancak günümüzde kullanılan teknikler sayesinde bu riskin görülme oranı da hayli düşüktür.